บริษัท เอ็ม ซี แก๊ส & ปิโตรเคมีคัลส์ จำกัด / เชียงราย

“บ้านเกิดผมอยู่ที่บางคล้า ฉะเชิงเทรา” คุณพงษ์ศักดิ์ เถียรทองกล่าว คุณพ่อโยกย้ายมาทำธุรกิจที่อำเภอแม่จัน จังหวัดเชียงรายตั้งแต่คุณพงษ์ศักดิ์ยังเป็นเด็กตัวเล็กๆ อยู่

ทุกวันนี้คุณพงษ์ศักดิ์กลายเป็นคนแม่จันอย่างสมบูรณ์แบบแล้ว ครอบครัวนั้นทำธุรกิจอยู่ในสายพลังงานมาโดยตลอด ทั้งน้ำมัน และแก๊ส

สมัยที่เริ่มกิจการจำหน่ายแก๊สหุงต้มในแม่จันตอนนั้น อำเภอแม่จันยังเล็กมาก ถนนจากเชียงรายมายังแม่จันยังเป็นเพียงถนนเส้นเล็กๆ คุณพงษศักดิ์เล่าให้ฟัง

เริ่มต้นจากเล็กๆ ในปี 2525 ธุรกิจแก๊สบรรจุถังขยับขยายเติบโตตามระยะทาง เอ็ม ซี แก๊ส จดทะเบียนบริษัทเมื่อราวปีพ.ศ. 2535 ปรับสู่การบริหารจัดการที่เป็นรูปแบบ

กิจการแก๊สหุงต้มเกี่ยวโยงอยู่กับเศรษฐกิจโดยรวม เมื่อเศรษฐกิจของจังหวัดเชียงรายเติบโตขึ้นอย่างมากในช่วงราวสิบกว่าปีที่ผ่านมา ทั้งจากเรื่องท่องเที่ยว การค้าขายข้ามแดน อำเภอใหญ่ๆ ของเชียงราย ก็มีการขยายตัวในด้านต่างๆ หลากหลาย ธุรกิจของ เอ็ม ซี แก๊ส เติบโตเคียงคู่ไปกับบริบทโดยรอบที่เปลี่ยนแปลงไป

แน่นอนว่าหากไม่มีการบริหารจัดการที่ดี ธุรกิจก็อาจจะไม่เติบโต หรือในบางทีอาจจะไปไม่รอดก็เป็นได้ จากการพูดคุยกับคุณพงษ์ศักดิ์ทำให้ได้รับรู้ว่า ธุรกิจบรรจุแก๊สหุงต้ม มองจากคนภายนอกอาจดูเป็นธุรกิจที่ราบเรียบ แต่ในแวดวงกิจการ การดำเนินการนั้นมีการแข่งขันกันสูงเลยทีเดียว

สมัยก่อนผู้ประกอบการแถบเชียงรายจะวิ่งไปรับแก๊สกันที่ลำปางที่ขนส่งมาจากส่วนกลางผ่านทางรถไฟ เนื่องด้วยถนนหนทาง การคมนาคมในยุคก่อนนั้นยังไม่ดีเท่าปัจจุบัน ต่อมาเมื่อถนนได้ถูกปรับปรุงให้ดีขึ้น ผู้ประกอบการก็เปลี่ยนเป็นวิ่งไปรับแก๊สจากคลังที่ส่วนกลางแทน เนื่อด้วยมีต้นทุนที่ถูกกว่า ด้วยเหตุนี้การขนส่งจึงเพิ่มบทบาทสำคัญขึ้น

คุณพงษ์ศักดิ์กล่าวว่า การขนส่งเป็นต้นทุนที่สำคัญมากสำหรับบริษัท เรียกได้ว่าถ้าบริหารต้นทุนในการขนส่งได้ดี กำไรในการทำธุรกิจก็จะเพิ่มมากขึ้น ด้วยเพราะสินค้าของ เอ็ม ซี แก๊ส คือ แก๊ส ที่ต้องนำมาจากแหล่งผลิต เพื่อมาเก็บไว้ในคลังของตนเอง จากนั้นจึงทยอยบรรจุใส่ถังจำหน่ายต่อให้กับลูกค้า ซึ่งก็คือบรรดาร้านค้าต่างๆ ที่จะไปขายต่อให้กับผู้ใช้งานทั่วไป

ตลอดระยะเวลาที่ดำเนินธุรกิจมาสามสิบกว่าปี คุณพงษ์ศักดิ์บอกว่าน่าจะใช้รถมาครบเกือบทุกแบรนด์แล้ว แรกเริ่มกิจการมีรถหัวเดี่ยวสองคัน ค่อยๆ เพิ่มตามกิจการ และความต้องการ ปรับเปลี่ยนมาตลอด ก่อนที่จะปรับรถในฟลีทมาเป็นสแกนเนีย ในอดีตแบรนด์ที่ใช้มากที่สุดคือฮีโน่

ตอนนี้รถหัวเดี่ยวหรือสิบล้อเหลือไม่กี่คัน ใช้สำหรับสนับสนุนแก๊สไปยังสาขาย่อยของซึ่งมีระยะทางไม่ไกลมาก ส่วนที่วิ่งไกลเพื่อลงไปรับแก๊สจากคลังใหญ่นั้นใช้รถหัวลากของสแกนเนียทั้งหมด

สำหรับรถสแกนเนียนั้น คุณพงษศักดิ์กล่าวว่า รถดีจริง คนขับไม่เหนื่อย ที่สำคัญคือเรื่องของอัตราการสิ้นเปลืองเชื้อเพลิงนั้นทำได้ดี ระยะทางต่อเที่ยวที่รถของ เอ็ม ซี แก๊ส วิ่งมีระยะทางอยู่ประมาณหนึ่งพันเจ็ดร้อยถึงหนึ่งพันแปดร้อยกิโลเมตร ก่อนจะเกิดโควิดนอกจากลงไปรับแก๊สที่ส่วนกลางแล้ว รถยังสลับวิ่งนำส่งแก๊สข้ามแดนไปลาวกับพม่าด้วย แต่ช่วงนี้โควิดทำให้ในส่วนของการขนส่งข้ามแดนหยุดไป

ในลาวนั้นรถของ เอ็ม ซี แก๊ส นำส่งแก๊สไปไกลสุดถึงเมืองหลวงน้ำทา ในพม่านั้นเข้าไปไกลสุดถึงเมืองเชียงตุง แน่นอนสำหรับทางภูเขานั้นรถสแกนเนียมีขีดความสามารถทั้งเครื่องยนต์ ระบบส่งกำลัง และระบบความปลอดภัยครบครัน ที่จะช่วยให้คนขับทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพปลอดภัย โดยไม่เหนื่อยกับการบังคับควบคุมรถ ทำให้มีสมาธิกับเส้นทางได้เป็นอย่างดี เพราะการขนส่งวัตถุอันตรายโดยเฉพาะแก๊สนั้นเรื่องความปลอดภัยในการนำส่งถือเป็นสิ่งที่สำคัญสูงสุด

คุณพงษ์ศักดิ์กล่าวว่าในหมวดพลังงาน ส่วนของแก๊สนั้น แวดวงธุรกิจที่เกี่ยวข้องเช่นก๊าซหุงต้ม มีความเปลี่ยนแปลงจากอดีตพอสมควร แม้ว่าจะขยับไม่มาก แต่ทว่าตลอดทางนั้นขยับขึ้นมาโดยตลอดและไม่มีตกลง

ในส่วนของราคาแก๊สนั้นความเป็นจริงราคากลางมีการปรับตัวอยู่ตลอด แต่ราคาขายปลีกนั้นถูกรัฐบาลควบคุมและกำหนดไว้อยู่ เพราะการเปลี่ยนแปลงราคาของแก๊สหุงต้ม ส่งผลกระทบกับประชาชนเป็นวงกว้างกว่าน้ำมัน ในส่วนของ เอ็ม ซี แก๊ส คุณพงษ์ศักดิ์กล่าวว่าที่สำคัญในการทำธุรกิจก็คืองานบริการที่มีให้กับลูกค้า ต้องซื่อสัตย์กับลูกค้า สามสิบกว่าปีที่ผ่านมาชาวแม่จันต่างเชื่อมั่นกับแก๊สที่ซื้อจาก เอ็ม ซี แก๊ส “ความเชื่อถือในตัวเรา ที่มาจากลูกค้านั้นสำคัญ” คุณพงษ์ศักดิ์กล่าว

จากอดีตสู่ปัจจุบันสิ่งที่เปลี่ยนแปลงมากที่สุดสำหรับแวดวงแก๊สหุงต้ม ทั้งการจัดเก็บ การขนส่ง การบรรจุ คือเรื่องของความปลอดภัย ซึ่งคุณพงษ์ศักดิ์กล่าวว่าประเทศไทยถือว่าก้าวหน้ามาก รถของ เอ็ม ซี แก๊ส ที่ใช้ในการขนส่งแก๊สนั้นต้องได้รับการตรวจสอบทุกปี ทั้งหัวและตัวถังบรรจุ

ผลกระทบจากโควิดที่ทาง เอ็ม ซี แก๊ส ได้รับเป็นเรื่องของยอดการขายที่ลดลงบ้าง เป็นผลกระทบจากเรื่องของกิจกรรมการท่องเที่ยวที่ลดลง โรงแรม ร้านอาหารขนาดใหญ่ที่หยุดให้บริการ โดยปกติใช้แก๊สหุงต้มต่อเดือนเป็นปริมาณที่ไม่น้อยเลยทีเดียว รวมทั้งในเรื่องของการส่งออกไปยังประเทศเพื่อนบ้านที่หยุดไปเลยในช่วงโควิด

แน่นอนว่าขนาดของธุรกิจในหมวดแก๊สบรรจุถัง แม้ว่าจะไม่ใหญ่มาก เพราะแต่ละรายอาจจะมีตลาดเฉพาะพื้นที่ของตนเอง เช่น เอ็ม ซี แก๊ส มีอำเภอแม่จัน เป็นพื้นที่หลัก มีสาขาอยู่ที่แม่สาย เชียงของ แต่ในความเป็นจริงแล้ว ผู้ประกอบการสามารถขยายตลาดออกไปสู่จังหวัดอื่นได้ เช่น เอ็ม ซี แก๊ส อาจจะเข้ามากทม. ก็สามารถทำได้ แต่ความท้าทายที่แท้จริงคือการขยับไปสู่มาตราเจ็ด นั่นคือเป็นคลัง เป็นผู้เล่นระดับขายส่ง ซึ่งต้องใช้ทุนจำนวนมหาศาลเลยทีเดียว

คุณพงษศักดิ์กล่าวพร้อมรอยยิ้มว่า “การขยับธุรกิจไปอีกขั้นหนึ่งอย่างเช่นในหมวดมาตรเจ็ดนั้น ต้องเป็นเรื่องของคนรุ่นถัดไปว่าเขาจะเอาอย่างไร”

ช่วงเวลาก่อนที่คุณพงษ์ศักดิ์จะมาถึง เรามีโอกาสเดินดูพื้นที่ของ เอ็ม ซี แก๊ส ได้เห็นการจัดการอย่างเป็นระบบ ได้เห็นการใช้เครื่องไม้เครื่องมือที่ทันสมัยในการจัดการบรรจุแก็สลงถัง เมื่อนั่งสนทนาเราจึงถามถึงเรื่องของการลงทุน การนำเทคโนโลยี เครื่องไม้เครื่องมือที่ทันสมัยมาใช้ในกิจการ

คุณพงษ์ศักดิ์กล่าวว่า ในความเป็นจริงเทคโนโลยีต่างๆ เหล่านี้ทุกคนเข้าถึงได้โดยง่าย ไม่ใช่ของแปลก แต่สำหรับบางคนอาจมองว่าไม่คุ้มค่าที่จะลงทุน แต่สำหรับ เอ็ม ซี แก๊ส เครื่องไม้เครื่องมือที่ทันสมัย นำมาใช้งานแล้ว เพิ่มประสิทธิภาพ ลดต้นทุนในการทำงาน เช่นเครื่องบรรจุแก๊ส สามารถลดเวลาในการทำงานลง ลดจำนวนคนลง ที่สำคัญมีความแน่นอนในการบรรจุแก๊สเข้าถังแต่ละครั้ง ไม่สูญเสีย รวมทั้งมีความปลอดภัยสูง

“ก่อนจะลงทุน เราดูความน่าจะเป็น ทำการบ้าน มองอนาคต เมื่อเห็นถึงความคุ้มค่า เราก็ลงทุน” คุณพงษ์ศักดิ์กล่าว สำหรับการลงทุนในเครื่องไม้ เครื่องมือต่างๆ นั้น คุณพงษ์ศักดิ์บอกว่า ผู้ประกอบการ เจ้าของธุรกิจแต่ละคนมีมุมมองแตกต่างกันไป ไม่สามารถบอกได้ว่าใครถูกใครผิด

ทำอย่างไรให้ทีมงานทุ่มเททำงาน เพื่อร่วมกันขับเคลื่อนองค์กรไปข้างหน้า คุณพงษศักดิ์ตอบกลับมาว่า “เราต้องคุยกับทีมบ่อยๆ รับฟังปัญหา และทำงานร่วมกันเพื่อแก้ปัญหาที่เกิดขึ้น ในขณะเดียวกันเมื่อผู้นำมีอะไรใหม่ๆ มีความรู้ใหม่ๆ ก็ต้องถ่ายทอดให้กับทีมฟัง พร้อมกันนั้นเมื่อเราต้องการอะไรก็ต้องแจ้งให้กับทุกคนในทีมรับรู้”

ทุกวันนี้สแกนเนียทั้งหกคันทำหน้าที่วิ่งรับแก๊สจากคลังมาเติมใส่ถังสำหรับจัดเก็บที่ตัวสถานีจ่ายแก๊สของ เอ็ม ซี แก๊ส ที่อำเภอแม่จัน เพื่อใช้สำหรับจำหน่ายปลีกให้กับลูกค้าโดยบรรจุลงถังเล็กส่งไปยังตัวแทนจำหน่ายที่เป็นบรรดาร้านแก๊สตามชุมชนต่างๆ นอกไปจากนั้นอีกส่วนหนึ่งก็นำส่งไปยังสาขาย่อยที่อำเภอแม่สาย และเชียงของ โดยใช้รถบรรทุกสิบล้อติดแท๊งค์ในการนำส่งอีกทอดหนึ่ง

“สินค้าดี จะแสดงออก เมื่อเราได้ใช้งาน” คุณพงษศักดิ์กล่าว ด้วยเหตุนี้เมื่อสแกนเนียชุดแรกเริ่มเข้าประจำการ ผ่านการใช้งานไประยะหนึ่ง คุณสมบัติที่โดดเด่นด้านต่างๆ ก็แสดงออกให้ได้สัมผัส “เมื่อดีจริงเราก็จัดซื้อเพิ่ม” คุณพงษ์ศักดิ์กล่าว ทางสแกนเนียทยอยส่งมอบรถมาต่อเนื่องตามกรอบเวลาและคำสั่งซื้อ ปัจจุบันรถสแกนเนียทั้งหกคัน เป็นส่วนสำคัญที่ทำให้กิจการของ เอ็ม ซี แก๊ส เดินหน้าได้อย่างมีประสิทธิภาพ สามารถควมคุมเรื่องต้นทุนในการขนส่งได้ตามแผนที่วางไว้

สามสิบกว่าปีสำหรับการนำพา เอ็ม ซี แก๊ส รับใช้ชาวอำเภอแม่จัน บริษัทได้รับการตอบรับ สนับสนุนจากผู้คนในท้องถิ่น เวลาสังคมมีงานมีกิจกรรมอะไร บริษัทก็เสนอตัวไปช่วยเหลือ เพราะ เอ็ม ซี แก๊ส ถือเป็นส่วนหนึ่งของแม่จัน คุณพงษศักดิ์กล่าว

ทุกวันนี้โดยส่วนตัวของคุณพงษศักดิ์ เมื่อว่างจากงาน ก็หยุดพักออกเดินทางท่องเที่ยว ทั้งในและต่างประเทศ เราถามว่าเวลาออกต่างประเทศได้ดูกิจการ ดูเรื่องราว ที่เกี่ยวข้องกับธุรกิจที่ทำอยู่ไหม “ดูซิ สนุกนะ ผมขอเข้าไปดูถึงครัวเลยใช้แก๊สกันอย่างไร”

ธุรกิจเมื่อทำด้วยความรัก ความสนุก ย่อมขยับเคลื่อนที่ไปข้างหน้าด้วยความมีชีวิตชีวา ทุกวันนี้แม้ว่าอายุจะเลยหกสิบแล้ว แต่เท่าที่เราสังเกตุ ตลอดเวลาที่ได้สนทนากัน คุณพงษ์ศักดิ์ยังเต็มเปี่ยมไปด้วยพลัง แม้ว่าจะบอกว่าอนาคตของ เอ็ม ซี แก๊ส ไม่ได้อยู่ที่ตัวเอง เป็นเรื่องของคนรุ่นถัดไปว่าจะทำกันอย่างไร แต่ในความเป็นจริงดูเหมือนว่าคุณพงษศักดิ์เองยังสนุกอยู่กับงานและพร้อมรับมือกับความท้าทายๆ ใหม่ ในโลกยุคที่การมาถึงของโควิดเร่งเร้าให้เกิดความเปลี่ยนแปลงที่หลากหลาย ไม่มีใครรู้ได้ว่า Next Normal ที่รออยู่คืออะไร